Akut Lösemiler
Akut lösemide, kemik iliğinde olgunlaşmamış kan hücreleri süratli bir biçimde üretilmekte, ve neticede sağlıklı-klasik kan hücrelerinden rakamca daha fazla hale gelmektedirler. Bu anormal hücreler diğer uzuvlara da dağılarak, uzvu işlevlerini yapamaz hale getirebilirler. Akut lösemilerin sınıflandırılması temel olarak olgunlaşmayan hücrelerin tipleir temel alınarak yapılır:
– Akut Lenfoid Lösemi ALL : Sıradanda lenfosit ismi verilen olgun kan hücresi tipine dönüşmesi gereken lenfoblast adlı olgunlaşmamış kan hücrelerin çoğalması ile karakterizedir. Bu lenfoblastlarin rakamları çaok ölçüde çoğalır ve genelde lenf düğümlerinde birikirek şişliklere neden olurlar. ALL, en sık kollanan çocukluk çağı kanseridir, ve 15 yaş altındaki çocuklarda kollanan lösemilern %80 i ALL dir. Bazen erişkinlerde de görülebilmekle beraber, 50 yaşın üzerinde ALL son derece enderdir.
– Akut Myeloid Lösemi AML : Myeloblast ismi verilen ve klasik kan hücrelerine dönüşmesi gereken olgunlaşmamış kan hücrelerlinin imali ile karakterizedir. Olgunlaşmamış bu hücreler kemik iliğinde çok yüksek rakamlara erişirler ve klasik kan hücrelerinin yapımını eksiltirler. Neticede kansızlık anemi – kırmızı kan hücresi yapımında eksilme ve sık enfeksiyona tutulma beyaz kan hücresi yapımında eksilme vaziyeti ortaya çıkabilir. Ergenlik çağında ve 20 li yaşlarda tespit etilen lösemilerin %50 sini, erişkinlerdeki lösemilerin de %20 sini AML oluşturur.
Kronik Lösemiler
Kronik lösemi, görünüşte olgun ancak klasik olgun kan hücrelerinin yaptıklarını yapamayan kan hücrelerinin fazla imali ile karakterizedir. Kronik lösemi daha yavaş ilerler ve neticeleri daha az üzgündür. Temel olarak iki alt grubu vardır:
– Kronik Lenfoid Lösemi KLL : Olgun görünüşe sahip lenfositlerin kemik iliğinde fazla imali ile kendini gösterir. Bu anormal hücreler bütün olarak olgunlaşmış klasik lenfositler gibi görülürler, ancak klasik lenfositler gibi bedenimizi enfeksiyonlara karşı gözetemezler. KLLde, kanser hücreleri kemik iliğinde, kanda ve lenf nodlarında bulunurlar ve lenf düğümlerinde şişmeler alana kazanç. KLL tüm lösemilerin %30unu oluşturur. 30 yaşın altında seyrek görülürler, ancak görülme sıklığı yaşla beraber çoğalır ve en sık olarak 60-70 yaş arasını kollanır. Saçlı Hairy hücreli lösemi; lenfosit kaynaklı bir kronik lösemidir ancak KLLden değişiktir. KLLden değişik olarak, saçlı hücreli lösemi ilaç rehabilitasyonu ile sıklıkla rehabilitasyon edilebilmektedir.
– Kronik Myeloid Lösemi KML : Bu lösemi, olgun görünüşlü ancak işlev kaybı bulunan myeloid hücrelerin beyaz kan hücreleri gibi fazla imali ile kendini gösterir. Bu fazla yapım hiç klasik serbeste kalmayana kadar devam eder. KML hastası olanlarda sıklıkla Philadelphia kromozomu denilen kromozom anomalisi ortaya çıkar. Bu kromozom anomalisinde bu hastalığa neden olan bir enzimin üretilmesine neden olan bir genin olduğu düşünülmektedir. KML erişkinlerde kollanan lösemilern %20-30 unu alana getirir ve 25-60 yaşları arasını kollanır. Bazı hastalarda kemik iliği nakli ile bu hastalık rehabilitasyon edilebilir.
Genel olarak lösemiler tüm kanserlerin %2 sini oluştururlar. Erkeklerde lösemi daha sık kollanmaktadır. Ayrıca beyaz ırkta da daha sıktır. Erişkinlerde lösemi tanısı konma sıklığı çocuklardan 10 kat daha fazladır ve tehlike yaşla beraber çoğalır. Çocuklar arasında ise 4 yaş altında daha sık gözlenir.
Löseminin kısmen de olsa ailevi olabileceğine dair belirtiler vardır; özellikle KLL gibi muhakkak cinslerinde, bazı ailelerde yoğunlaşma kollanmaktadır. Muhakkak genetik hastalıklarda Down belirtiyi gibi da bazı lösemi tiplerinin daha sık kollandığı öğrenilmektedir. Bununla beraber, kesin bir genetik ve ailevi tehlike henüz tespit etilmemiştir. Myeloid lösemi olgularında, iyonize edici ışınıma ve benzene mermisiz benzinde bulunur maruziyetin hastalığın büyümesinde tesirli olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır.
Bulgular
Erken yarıyıla ait bulgular genelde gözden kaçmaktadır, zira bu yarıyıldaki şikayetler nezle veya diğer sık kollanan hastalık şikayetlerine eş.
– Ateş, halsizlik, kemik ve eklemlerde sızılar, baş sızıları, tende kızarıklıklar,
– lenf düğümlerinde şişlikler
– sık sık enfeksiyona tutulma
– nedeni bilinmez kilo kaybı
– dişeti ve burun kanamaları
– karaciğer veya dalakta sihrime veya karında kabarıklık hissi
– ciltte sık sık çürükler alana gelmesi veya kesiklerin çok efor durması
Tanı
Öncelikle şikayetlerinizden ve tetkik belirtilerinizden şüphelenilmesi gerekir, daha sonra kan testleri ile tanı netleştirilebilir. Daha sonra yapılacak kemik iliği biyopsisi, özel kan testleri ve genetik testler yapılabilir.
Genel olarak kronik lösemi akut lösemiden dah yavaş ilerler. KML hastaları tipik olarak 3-5 sene süresince banaldirler daha sonra AML eşi bir tablo alana kazanç.
Şu an için lösemia hstalığından korunmanın kesin bir usulü öğrenilmemektedir. Ancak ileriki senelerde genetik testler, lösemi büyüme tehlikeyi yüksek bireyleri tanımlamada kullanılabilir. O yarıyıla kadar lösemi hastalarının birinci derece akrabaları kumpaslı oalrak hekimlerine tetkik olmalı ve kan testi yaptırmalıdırlar.
Rehabilitasyon
Akut Lösemiler
Akut lösemilerde düzeyleme yapılmaz kanserin ne kadar dağıldığına bakılmaz, ve rehabilitasyon hastalığın yaygınlığına göre değişmez. Akut lösemilerin rehabilitasyonunda hastanın vaziyeti ve yeni tanı konup konmadığına dikakt edilir.
ALL de rehabilitasyon genelde fazlar halinde uygulanır ancak tüm fazlar tüm hastalara uygulanmaz:
Faz 1: başlangıç rehabilitasyonu; hastayı remisyon yarıyılına sokabilmek emeli ile sağlık kurumunda ilaç uygulanır.
Faz 2: konsolidasyon yarıyılı; faz 1 deki ilaçlara devam edilir, ancak hastalar sağlık kurumunda kalmazlar.
Faz 3: profilaksi gözetici yarıyılı; değişik ilaçlar kullanılır ve ışınım rehabilitasyonu da uygulanabilir. Löseminin beyin ve santral asap sistemine dağılması önlenmeye çalışılır.
Faz 4: lösemi rehabilitasyon edildikten sonra, hasta kumpaslı olarak hakimiyete çağırılır ve zorunlu testler yapılır.
Tekerrür eden lösemi: bazı hastalarda rehabilitasyondan sonra lösemi tekerrür ortaya çıkabilir. Bu hastalara daha yüksek dozlarda ve değişik grup ilaçlarla rehabilitasyon verilir. İlaç rehabilitasyonundan sonra 4-5 sene hastanın hastalıksız yarıyılda kalması gerekir. bazı hastalarda allojenik kemik iliği nakli yapılabilir.
AML rehabilitasyonu genelde AML nin tipine, hastanın yaşına ve genel sağlık vaziyetine göre yapılır. Genellikle hastaları remisyon hastalıksız yarıyılına sokmak için rehabilitasyon uygulanır.
Kronik Lösemiler
KLL; tanı konduktan hemen sonra kanserin yaygınlığı tespit etilmelidir. KLL nin dört yarıyılı vardır:
Yarıyıl 0: kanda çok rakamda lenfosit vardır. Genel olarak, başka her hangi bir lösemi belirtisi yoktur.
Yarıyıl 1: Lenf düğümlerinde şişlik
Yarıyıl 2: Lenf düğümlerinde, karaciğer ve dalakta sihrime ve şişlik
Yarıyıl 3: Kansızlık anemi gelişmiştir
Yarıyıl 4: trombositler pıhtılaşmayı sağlayan hücreler çok eksilmiştir. lenf düğümleri, dalak ve karaciğer gelişmiş olabilir, anemi bulunabilir.
KLL rehabilitasyonu, hastalığın yarıyılına, hastanın yaşına ve genel sağlık vaziyetine göre değişir. Yarıyıl-0 da rehabilitasyon gerekmeyebilir ve hasta kumpaslı olarak hakimiyet edilir. Yarıyıl-1 ve 2 de ilaç rehabilitasyonu değişik şekilllerde uygulanabilir. Muhakkak hastalar kemik iliği nakli ile rehabilitasyon edilirler.
KML için, kemik iliği nakli en yaygın tedividir. Muhakkak ilaçlar da rehabilitasyonda kullanılır.
Tüm lösemiler için vasati 5 senelik yaşamda kalma oranı %42 dir, ancak tiplerine göre farlılık gösterir:
ALL genel olarak ALL li çocukların %90 ı tamamen iyileşir ve tüm yaşlar için 5 senelik yaşamda kalma oranı %80 dir. Erişkinlerde vaziyet daha makûstur, 5 senelik yaşam oranı %25-35 dir.
AML uygun rehabilitasyon ile AML hastalarının %70-75 inde iyileşme beklenir. İyileşen hastaların bir kısmında hastalık yineleyebilir ve bu vaziyet genel rehabilitasyon oranını %40-60 a düşürür.
KLL KLL hastaları için vasati yaşam süresi 9 yıldır, ancak bu vaktin 35 sene olduğu hastalar vardır. Yarıyıl 1 ve 2 deki hastaların takribî %70 inde iyileşme yarıyılları sağlanabilir.
KML vasati sağkalım süresi hastaların yaşına, hastalığın yaygınlığına ve rehabilitasyona göre değişir. 40 yaşın altında, hafif şikayetleri olan hastaların 3 sene düzey oranları kemik iliği naklinden sonra %50-60 etrafındadır. Bununla beraber, kemik iliği nakli yapılmayan hastaların yalnızca %15-25 inde 5 seneden fazla yaşam muhtemel olmaktadır. Az rakamdaki hastanın 20 sene civarınd ayaşadığı bildirilmiştir.
