Gerilim, algılanan uyarımlar sonucu, organizmanın verdiği reaksiyonlar bütünüdür. Bizi zorlayan durumlar karşısında verdiğimiz ruhsal, fizikî, zihinsel ve davranışsal tepkilerdir.
Pek çoğumuzun yetişkin olarak sorumlulukları, olması gereken yerleri, yapılacak kıymetli işleri vardır. Gerilim aslında tüm bu günlük rutinimiz esnasında sık sık karşılaştığımız bir histir.
1956 yılında Hans Selye gerilimi iki kategoriye ayırmıştır.
Östres (Olumlu stres): Belirli ölçüde ve faydalı olan gerilim tipidir. Fizikî ve ruhsal değişime büyümeye ve olgunlaşmaya katkı sağlar.
Distres (Olumsuz stres): Çok dozda olan rahatsızlık verici gerilim çeşididir. Ruh ve vücut sıhhatimizi olumsuz tarafta tesirler.
Hayatımızın bu derece içinde ve “bizden” bir his olan gerilimi öncelikle kabul etmek gerekir. Çoklukla tanıdık olduğumuz bir histir stres… Gerilimi hiç yaşamamak gerçekçi bir amaç değildir. Lakin sevdiklerimizi ve kendimizi ihmal etmeden gerilimi hafifletebilmek mümkündür. Ruh sıhhatimizi korumak ve uygun oluşumuzu beslemek için bugün gerçekçi bir formda ne yapmaya başlayabiliriz?
Uygulanması gereken sekiz kolay adımdan bahsedeceğim. Günde yalnızca birkaç dakika süren birkaç fikir değişikliği ve birkaç aksiyon planı… Elbette her prosedür herkese uygun değildir ve her sorunu çözemez. Tüm bu tekliflerin, gerilimi daha yeterli yönetmek için size ilham vermesini umuyorum.
An’da kalmaya çalışın.
Olabildiğince, tek bir vazifeyle ilgilenmeye çalışın ve büsbütün anın içinde olun. Her şeyi tıpkı anda tamamlamaya çalışmak gerilimli bir ruh hali içinde olmanıza neden olur. Bunun yerine öncelik sıralaması yapın ve yapmanız gerekenleri sırayla tamamlayın. Yalnızca birinci olarak yapmayı seçtiğiniz bu tek misyonda ve o anda olun. Her vakit sizi bekleyen “bir sonraki iş” olacaktır. Zira yapılacak işler listelerinin tabiatı budur. Asla bitmezler. Öyleyse bırakın sonraki vazifeler daha sonra gelsin. Yalnızca tek bir işe % 100’ünüzü verin güya tüm dünyanızmış üzere ruhunuzla o anda kalarak tamamlayın.
2. Denetim tasasını uzaklaştırın.
Denetim edebilme hissi kişiyi rahatlatır ve inançta hissettirir. Olacakları evvelce iddia edebiliyor olmayı eminim ki pek çok kişi isterdi. Fakat ne yazık ki belirsizlik de gerilim üzere hayatın bir modülüdür. Denetim algımız azaldıkça telaşımız artar. Başarısızlık derdi, insanların sizi sevmeyeceğine dair korku, gereğince yeterli olmadığınızla ilgili dert, terk edilme korkusu vb. Bu liste uzadıkça uzar ve biz daha gerilimli bir hale geliriz. Tüm bu telaşların sonucunda gerilim yaşamamızın sebebi denetim etmediğimiz bir dünyanın denetimini elimizde tutmaya çabalamaktır. Bu çok sıkıntı bir uğraşıdır. Doğal olarak da duygusal olarak yıpratıcıdır. Bunun yerine şu kanıyı zihninize yerleştirmeye çalışın; “önceden denetim edemeyeceğimiz durumlarla da karşı karşıya gelebiliriz ve bunun sorumlusu her vakit biz değiliz”. Zihninizde her şeyin uygun gitmesi gerektiğine dair bir imaj olabilir. Lakin bu imaj elbette gerçeği yansıtmaz. Belirsizlikle barışmaya çalışın ve bunu sahiden yapabilirseniz denetimi de biraz olsun bırakabilirsiniz. Bu sayede kendinizi daha inançta ve daha az gerilimli hissedebilirsiniz.
3.İnsanları oldukları üzere kabul edin.
Öteki beşerler onlardan beklentilerimizi karşılamadığında kendimizi gerilimli hissedebiliriz. Bunun yerine beşerlerle ilgili zihnimizde ön-beklentiler oluşturmamak gerekir. Çok yakınlarınız dahi vakit zaman hiç beklemediğiniz formda davranabilirler. İçinde yaşadığımız olasılıklar dünyasında, etkileşimde bulunduğumuz uzak-yakın her bir kişinin varsayım ettiğimizden daha farklı davranma ihtimali vardır. Bu ihtimalin mevcudiyetini kabul etmeyi deneyebilirsiniz. Etrafınızdaki şahıslar tıpkı sizin de olmadığınız üzere kusursuz değiller. Onları olduğu üzere kabul etmek yerine değiştirmeye yahut zihninizdeki kalıplara yerleştirmeye çalışmak pek çok durumda duygusal olarak yorucudur.
Mindfulness İdmanlarını deneyebilirsiniz.
Kendinizi gerilimli hissettiğinizde yapabileceğiniz mindfulness antrenmanları hissinizi dengelemeniz için yardımcı olacaktır. Nefesinize odaklanıp, kanılarınızın gözlemcisi olmayı deneyebilirsiniz. Birkaç dakikalığına hiçbir şeyi çözmeye çalışmadan, dikkatinizi sırf aklınızdan gelip geçen niyetlere vermeyi deneyebilirsiniz. Nefesinize, vücudunuza, his ve fikirlerinize odaklanarak yapabileceğiniz pek çok mindfulness idmanı mevcut. Size en uygun olduğunu düşündüğünüz antrenmandan başlayabilirsiniz.
Gerçeği yansıtmayan fikirlerinizden arının.
Gerilimle daha âlâ başa çıkmak için fikirlerinizin gücünü kullanabilirsiniz. Pek çok gerilim verici hissin arkasında gerçeği yansıtmayan siyah/beyaz kanılar mevcuttur. Aklınızda makul bir niyet yokken gerilimli değilsinizdir lakin aklınıza gelen bir niyet size kendinizi gerilimli hissettirebilir. Aklınıza gelen kanıları kesinlikle gerçeklik süzgecinden geçirin. Kanılar pek çok farklı his hissetmemize sebep olurlar. Organizmamız da bu niyet ve his birleşimini çok çabuk davranışa dökmeye eğilimlidir. Öyleyse size makûs hissettiren fikirleri birinci olarak fark etmekle işe başlayabilirsiniz. Daha sonra olumsuz niyetinizi, olumlu bir bakış açısı yahut fikirle değiştirmeye çalışın. Kendi kendinizi berbat niyetler içinde bulduğunuzda durun, nefes alın ve kendinize şu soruları sorun:
Bu niyetim gerçek mu? – Bu soru olumsuz fikirlerinizin tesirinden uzaklaşabilmeniz için çok değerlidir. Zihninizi kurcalayan niyetin doğruluğunu sorgulayın.
Bu niyetimin gerçekleşeceğinden %100 emin olabiliyor muyum? – Bu soru zihninizi açmanız ve niyetinizin ne derece gerçeği yansıtıp yansıtmadığını anlayabilmeniz açısından yararlıdır.
Bu fikir aklıma geldiğinde kendimi nasıl hissediyorum? – Bu soruyla, niyetinize neden olan içsel durumu ve sonucunu fark etmeye başlarsınız. Niyete inandığınızda, hafif rahatsızlıktan panik ve dehşete kadar geniş bir skalada değişen ruhsal sonucu görebilirsiniz. Ne hissediyorsunuz? Düşündüğünüz duruma karşı (veya kişiye) nasıl davranırsınız, bu niyete inandığınızda kendinize nasıl davranırsınız?
Bu kanıyı düşünmüyor olsaydım, neyi farklı yapıyor olurdum? Kendinizi kanıya inanmadığınız bir durumda hayal edin. Bu gerilimli kanıyı düşünmeseydiniz hayatınız nasıl farklı olurdu? Nasıl hissederdiniz? Fikrin var olması mı size daha huzurlu hissediyor yoksa var olmaması mı?
Gereksiz karşılaştırmaları şuurlu bir halde bırakın.
Bazen gerilimle başa çıkmakta zorlanmamızın nedeni, perde gerisindeki şartlarımızı öteki bireylerle karşılaştırmanızdır. Karşılaştırmaktan vazgeçin. Kendi yolunuzu izleyin, kendi hayat öykünüzü yazın ve asla kendinizden vazgeçmeyin.
Bir dahaki sefere kendinizi bir oburunun ömrüyle karşılaştırırken yakaladığınızda, şu iki formülü aklınıza getirin.
• Memnunluk formülü = Elinizden gelenin en düzgününü yapmak ve bu mevzuda kendinizi uygun hissetmek.
• Mutsuzluk formülü = Kendinizi öbür herkesle karşılaştırmak.
Nizamlı olarak hayatınızda düzgün giden ve/veya sahip olmaktan keyifli olduğunuz şeylere odaklanın.
Birden fazla vakit aksilikleri görmek ve şikâyet etmek olumluyu görmekten daha süratli gerçekleşir. Sahip olmanız gerektiğini düşündüğünüz hayatın telaşlı niyetlerine sıkışıp kaldığınızda, sahip olduğunuz şeyin hoşluğunu kaçırırsınız.
Kolay bir günlük antrenman olarak gün içinde âlâ giden üç şeyi ve nedenlerini yazabilirsiniz. Olumlu gördüğünüz her şey için kısa ve nedensel bir açıklama yapın.
Ruh sıhhatinizi korumak için vücudunuzu kullanın.
Her şey üzerinize geliyormuş üzere hissettiğinizde ve gerilim düzeyiniz arttığında, zihninizi rahatlatmak için bedeninizi kullanabilirsiniz. Zihin ve vücut birbirine öylesine bağlıdır ki siz gerilim duygusu hissettiğinizde vücudunuz buna kesinlikle reaksiyon verir. Vücudunuz, sizin niyetlerinizi, hislerinizi, ruh halinizi yansıtır. Zihin ve vücudun bu yakın bağı düşünüldüğünde- yani birinin başkasına direkt tesirinin olması- birinin denetimini direkt ve şuurlu olarak ele alırsak, başkasını etkileyeceği ve dönüştürebileceği açıktır.
Bedeninizi nasıl kullandığınızı dikkatlice ayarlayarak, zihin durumunuzu direkt etkileyebilir ve tavrınızı kıymetli ölçüde dönüştürebilirsiniz.
Bunu test etmek için bir idman yapabilirsiniz. Makus bir ruh hali içinde olduğunuzu düşünün, omuzlarınızın öne hakikat sarktın ve kaşlarını çatın. Zihin durumunuzun nasıl etkilediğini deneyimlemek için bir mühlet devam edin. Daha sonra da tam aykırısını yapın: dik durun ve yüzünüze kocaman bir gülümseme getirin. Derin, güçlü nefesler alın ve kollarınızı havaya yanlışsız uzatın. Daha yeterli hissettiğinizi fark edebiliyor musunuz? Sonuç olarak, bedeniniz, ruh halinizi değiştirmek ve bir anda gerilimi azaltmak için kullanabileceğiniz en uygun araçlardan biridir.
Son olarak kendinizle ilgili olumlu değişiklikler yapmayı düşünüyorsanız, birkaç teklifim daha var:
• Yapılacaklar listenizdeki gereksiz işleri ortadan kaldırın.
• Kendinize uygun gelmeyeceğini düşündüğünüz şeyler için hayır diyebilme pratikleri yapın.
• Tertipli antrenman, sağlıklı beslenme ve uyku rutinleri oluşturun.
• Her gün sevdiklerinizle kaliteli vakit geçirin.
Karşılaştığınız pek çok kişinin gerilimle akla gelebilecek en kolay ve sıhhatsiz yollarla başa çıktığını unutmayın. Bağımlılıklar, duygusal yeme, daima tartışma, durmaksızın televizyon izleme, oyun oynama, erteleme vb. İronik olarak, bu faaliyetler ekseriyetle daha fazla gerilime ve zihinsel yorgunluğa neden olur. Bu yüzden kolay yolu seçmeyin. Bunun yerine, bu sıhhatsiz desteklere yaslanmadan, gerilimle başa çıkmak için daha sağlıklı yollar benimseyin.
Kendiniz için yapmanız gerektiğini düşündüğünüz şeyleri ertelemeden yapmaya başlayın!
