Disleksi ve Duygusal Tesirleri

Okuma zahmeti , biyolojik yatkınlıktan ortaya çıkan bir bozukluktur; lakin duygusal ve çevresel faktörlerin de katkısı araştırılmaktadır. son vakitlerde duygusal faktörlerle olan bağlantısına yönelik yapılan araştırmalarda, okul öncesi devirde okuma zahmeti olabileceği düşünülen çocukların memnun ve uyumlu bir profil çizdiği, lakin okumaya başlama evresine geldiklerinde duygusal sorunlar yaşamaya başlayarak okuma zahmetinin arttığı tespit edilmiştir. Okumayı öğrenme süreci zorlaştıkça ve karmaşıklaştıkça, öfkenin arttığı tespit edilmiş ve bu öfkenin sınıf arkadaşlarına yöneltildiği gözlemlenmiştir. Bu araştırmaların sonucunda ise, okuma zahmetinin biyolojik faktörlerinin yanı sıra duygusal ve çevresel faktötlerle olan ilgileri de incelenmeye başlanmıştır.

Disleksi niye öfkelenmeye ve duygusal sorunların başlamasına sebep olur?

Öfkelenmenin sebebi ekseriyetle, çocuğun kendi hünerleri ile ilgili yaşadığı hayal kırıklığı ile başlar. Çocuk kendisinin yapılabileceğini düşündüğü bir beceriyi yaşıtları üzere yerine getiremez ve dolasıyla kendisini başkalarının düzeyinden altta görmeye başlar. Ailesinin ve öğretmenin karşısında parlak, birçok şeyi yapmaya istekli fakat okuma-yazmayı bir türlü beceremeyen bir çocuk vardır zira. “ çok zeki, parlak bir öğrenci, istediği ve dikkatini topladığı vakit çok hoş yapıyor fakat okumanın üzerine biraz daha fazla düşse daha düzgün olacak” cümlelerini daima duymaya başlar çocuk.

Disleksisi olan bir çocuk için bunları daima duymanın ne kadar güç bir şey olduğunu hiç düşündünüz mü?

Başka insanların beklentilerini yerine getirememek, kendi emellerini gerçekleştirememek ve bu başarısızlıkların arkasında kendisine ve etrafına yönelttiği çığ üzere büyüyen bir öfke…ve son vakitlerin en yaygın görüşü olan “en berbat şey kusur yapmaktır” ile başa çıkmak…

Unutmamalıyız ki, öğrenme zahmeti olan çocuklar, dikkatsizce bir çok kolay yanılgı yapacaklardır ve eleştirilmek istemeyeceklerdir.

Tüm bu sebepler mercek altına alındığında okuma zahmeti yaşayan bir çocuğun toplumsal ilgilerde sorun yaşamaması mucize üzeredir. İşte sıklıkla yaşanan toplumsal marifet sorunlarına yol açabilecek başka faktörler:

• Öğrenme zahmeti yaşayan çocuklar fizikî ve toplumsal açıdan yaşından beklenen seviyede olmayabilir

• Yaşadıkları toplumsal marifet meseleleri, onları kimi toplumsal alanlarda uygun olmayan davranışlar sergilemesine yol açabilir

• Öğrenme zahmeti yaşayan çocuklar, karşısındakinin yüz sözünü ve hislerini okumakta sorun yaşayabilir. Karşısındaki beşere ne kadar yaklaşması gerektiğini, vücut lisanı ile anlatılmak isteneni anlamlandıramayabilirler.

• Öğrenme zahmeti yaşayan çocuklar lisan hünerlerinde de yaşından beklenen seviyede olamadığı için, bazen toplumsal ilişiklerinde bir olayı anlatırken, yanlışsız sözleri bulamayabilir ya da karışık bir sırada, anlaşılması güç bir halde anlatabilir. Bu durum, onları dezavantajlı bir duruma sokabilir ve karşındakinin çabuk sıkılmasına ve dikkatinin dağılmasına yol açabilir.

Dislektik çocuk neler ve nasıl hisseder?

Kaygı

En çok lisana getirilen histir kaygı. Yapamayacağım ve tekrar tekrar başarısız olacağım hissi çocuğun sıklıkla telaş duymasına yol açar. Telaşla bir arada gelen baş karışıklığı ve “bu sefer de başarısız olacağım” kanısı çocuğun kısır döngüye girmesine yol açar ve yapabilecekleri hakkında tasaya kapılarak, başarabileceği seviyenin epeyce altında bir performans stantlar. Ağır telaş sebebi ile çocuk verilen misyondan kaçınmaya ya da kaçmaya başlar. Bu davranışıyla birlikte, ailesinin ya da öğretmenin gözünde “tembel” bir profil çizmeye devam eder.

Kızgınlık

Öfke bir müddet sonra kızgınlığa yol açmaya başlar ve daha kalıcı sonuçlar meydana gelir. Kızgınlığın amacında çoğunlukla okul ve öğretmen bulunur. Lakin bu kızgınlık genelde ebeveynlere yöneltilir ve onlardan çıkarılmak istenir. Bilhassa anneler bu öfke patlamalarına çok sık şahit olurlar ve maruz kalırlar. Zira genelde çocuklar okulda çok kızdıklarında pasif kalmayı, bir köşeye çekilip oturmayı ve küsmeyi tercih ederler. Lakin, konut ortamı kızgınlığı çıkarmak için çok elverişli ve inançlı bir ortamdır ve bu güçlü hisle başa çıkmanın tek yolu bunu açığa çıkarmak ve bilhassa de anneye yöneltmek olur. Bu davranış vakit zaman ebeveynler üzerinde hayal kırıklığına yol açar. Yardım etmek isterken çocuğunu kendinden daha da uzaklaştırdığını düşünerek ümitsizliğe düşürür; lakin genel tabloya bakıldığında bunu söylemek mümkün değildir.

Depresyon

Depresyon çok sıklıkla görülen bir durum değildir lakin belirtilerine ve çocuğun davranış değişikliklerine dikkat edilmesi gerekir. Zira öğrenme zahmeti yaşayan çocuklar değersizlik hissini, düşük öz inanç algısını çok ağır yaşarlar ve bu yaşantılar, depresyon için gereken alt yapıyı daha kolay oluşturur. Depresif yetişkinlerin tersine, çocuklar uyuşuk bir görünüme sahip olmayabilirler ve hüzünlerini çok sık lisana getirmeyebilirler. Bu durum, depresyonun tespit edilmesini güçleştirirken, depresyonu maskelemeye yönelik davranış bozuklukları da ortaya çıkabilir. Bu hislerin üstesinden gelmek için daha etkin ve memnun görünmeye çalışabilirler. Fakat aşağıdaki üç özelliğe bakarak daha kesin bir yargıya varmak mümkündür.

1. Kendisi hakkında olumsuz şeyler düşünme ve hissetme eğilimi, değersizlik hissi

2. Dünya ile ilgili olumsuz bir bakış açısı ve yaşanan hoş anılara dahi negatif yaklaşma-ki bu eğilim de onların eğlenceli bir aktiviteden keyif almalarını olumsuz istikamette etkileyecektir-

3. Gelecek hakkında olumsuz düşünmek

Öğretmen ya da anne- baba olarak nasıl yardımcı olabilirsiniz?

• Cesaretlendirici ve destekleyici olun

• Başarılı olabileceği bir alanı ortaya çıkarmaya çalışın

• Çocuğunuzun hislerine kulak verin ve duygusal gereksinimlerini belirlemeye çalışın

• Hislerini söz etmekte zorluk yaşayacağından ona hislerini nasıl anlatması gerektiğini öğretin

• Notlarından çok göstermiş olduğu çabayı yüceltin ve notun ufak bir gösterge olduğunu ancak başarmak için çabalamanın çok daha fazla olduğunu ona hissettirin

• Beklenmeyen bir davranışla ya da istenen seviyenin altında bir karneyle karşınıza çıktığında, “tembel” “işe yaramaz” etiketlerinizden uzak durun

• Kendileri için gerçekçi, ulaşabilir ve fonksiyonel amaçlar koymalarına yardımcı olun

Öğrenme zahmeti biyolojik faktörlerden meydana gelen bir bozukluk olmasına karşın, çocuklar üzerinde bıraktığı ruhsal tesirler rahatlıkla gözlemlenmektedir. Öğrenme zahmeti ile başa çıkarken ruhsal tesirlerini gözden kaçırmayalım ve bu güçlü yolda onlara dayanak olalım.

DİSLEKSİ HAKKINDA EBEVEYNLERE TEKLİFLER

Disleksi ile uğraş etmenin birinci basamağını aileler oluşturur birden fazla vakit. çocuğun en büyük yardımcısı anneler ve babalar olur. Zira çocuğun muhtaçlıkları, başarılı oldukları alanları, sevdiği ve sevmediği şeyleri en içten hisseden anneleri ve babalarıdır. Lakin, muhtaçlıklar belirlendikten sonra neler yapılması gerektiği ile ilgili baş karışıklığı yaşayabilir, aileler nasıl yardım edilmesi gerektiği konusunda kendilerini kâfi görmeyebilirler. bu yazımda sizlere uygulayabileceğiniz birtakım yararlı ipuçları sunarken, yapabileceğiniz aktiviteler hakkında da bilgi sahibi olabileceğinizi umuyorum.

Disleksi ile çaba yolunun başında olan çocuklar için alfabe oyunları oynamak, heceler ile ilgili eğlenceli aktiviteler oluşturmak, onları cesaretlendirmek, okuma maharetlerini geliştirmesine yönelik her vakit yanlarında olduğunu hissettirmek atılabilecek birinci adımlardandır. En büyük anahtarımız ise, okulda ya da özel eğitimde yapılmış aktiviteleri tekrarlamak olacaktır. Bu eğitimler mühletince epey aktif ve kıymetli bir role sahip olmanız beklenmektedir. Zira çocuğunuzun dışarıdan almış olduğu eğitim, kimi hünerlerin gelişmesi için kâfi olmayacaktır ve çok sık tekrarlanmaya muhtaçlık duyacaktır.

Aktif bir rol üstlenebilmek için sürecin başlangıcında neler yapmanız gerektiği ile ilgili başınız karışmış olabilir. Bu yüzden, bir uzman takviyesine ve yönlendirmesine gereksiniminiz olacaktır. Pekala, bu bahis ile ilgili birtakım teklifler ve yönlendirmeler neler olabilir?

• Çocuğunuza kitap okuyun

  • Her gün çocuğunuza kitap okumak için vakit oluşturun. Okuduğunuz sözleri işaret ederek onun da görmesini sağlayın. Günlük hayatında, okurken karşılaştığı sözlere dikkat çekmeye çalışın.

• Sözlerdeki sesleri vurgulayın

  • Ses oyunları oynayın. Uyaklı ve nakarat tekrarı çok olan müzikleri beraberce ezberlemeye çalışın. Sözün son sesinden söz türetme ya da sözün içinde bulunan makul bir harfi duyma oyunları oynayın. Harfleri, sesli ve komik biçimlerde söyleyerek hem gerilim atın, hem de sesleri daha düzgün anlaması için yardımcı olun.

• Heceleme üzerine çalışın.

  • Yeni sözlerin üzerine gidin. Sözleri, hecelerine, harflerine ayırarak çocuğunuzun dikkatini çekmesini sağlayın. Bunun için, renkli kalemler, kartonlar ve büyük puntoda yazılmış sözleri kullanın. Öğrendiği sözleri yavaş yavaş ve dikkatlice, harfleri atlamayarak ya da yanlış yazmayarak yapması konusunda onu cesaretlendirin ve muvaffakiyetini ödüllendirin.

• Okumadan alınan hazzı çocuğunuzla paylaşın

  • Hem çocuğunuzun hem de sizin okurken zevk duyacağı kitapları beraberce seçin ve daha sonra bu kitaplar hakkında yorumlar yapın. Kitapta değişik bulduğunuz yerleri birbirinize anlatarak, çocuğunuzun kitaba duyduğu heyecanı tırmandırın. Kimi kısımları tartışmaya açık hale getirerek “Bence Alice orada mektubun geldiğini Şapkacıya söylemeliydi. Sen ne düşünüyorsun bu bahis ile ilgili ?” üzere sorular sorarak kitaba olan ilgiyi canlı tutun.

• Ödev bekçisi olmayın

  • Verilen ödevleri eksiksiz yapmasını bekleyerek ya da ödevlerini yapmadığı vakitlerde çocuğunuzla çaba ederek ilgilerinizi bozmaktan kaçının. Sağlıklı ve muteber bir ortam yaratarak çocuğunuza daha kolay ödev yaptırabileceğiniz üzere münasebetlerinizi de korumuş olursunuz.

Disleksi, çocuklarınızı gereğince yorarken ve oradan oraya süreklerken, onlara yardımcı ve takviye olmanın anahtarını, kendilerini inançta hissettirmek ve başarabileceklerine inandırmaktır. Onlarla birlikte bu yolda yürürken latifeler yapmayı ve eğlenmeyi unutmayın.